CZYM JEST PŁUKANIE ZATOK?
Płukanie zatok nazywane inaczej irygacją jest bardzo powszechnym zabiegiem higienicznym nosa, który można samodzielnie wykonywać w warunkach domowych zarówno podczas infekcji, jak i w ramach profilaktyki. Celem płukania jest oczyszczanie nosa i zatok z zalegającej wydzieliny, alergenów, czy patogenów. Zabieg ten nie tylko przynosi ulgę dzięki zapewnieniu swobodnego oddychania choremu, ale również doskonale nawilża śluzówkę dróg oddechowych. Co ważne, zabieg jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących, a także dla dzieci od 4 roku życia. We wcześniejszych latach życia dziecka, płukanie zatok powinno odbywać się przy udziale wykwalifikowanego personelu medycznego. Dodatkowo, zastosowanie aspiratora przyspieszy proces ustępowania objawów.
KIEDY WYKONYWAĆ PŁUKANIE ZATOK?
Płukanie zatok doskonale wspomaga leczenie ostrego, jak i przewlekłego zapalenia zatok. Regularne przeprowadzanie zabiegu pozwala nie tylko utrzymać właściwą higienę nosa, ale również zapobiega nawrotowi infekcji. Wynika to z prawidłowo nawilżonej śluzówki, która zapewniając odpowiedni stan fizjologiczny dróg oddechowych, zmniejszając ryzyko zachorowania.
Płukanie zatok wykonuje się również u osób:
– z alergią,
– długo przebywających w pomieszczeniach klimatyzowanych,
– z przesuszoną błoną śluzową nosa, zwłaszcza w okresie grzewczym,
– będących często narażonych na pyły, alergeny, zanieczyszczenia,
– po przebytych zabiegach laryngologicznych (po uzgodnieniu z lekarzem).
CO STOSOWAĆ DO PŁUKANIA ZATOK?
Płukanie zatok nie wymaga kupowania drogich preparatów czy sprzętów. Podstawowym płynem stosowanym do płukania zatok jest woda morska (naturalnie wzbogacona w sole mineralne) lub roztwór chlorku sodu dostępny w stężeniach od 0,9% (roztwór izotoniczny, sól fizjologiczna) do 3% (roztwór hipertoniczny). Do codziennej higieny nosa oraz w celu nawilżenia śluzówki powinno stosować się roztwór izotoniczny, zaś po roztwór hipertoniczny należy sięgać w okresie choroby, aby zniwelować obrzęk i udrożnić zatkane drogi oddechowe.
Niektóre preparaty wzbogacone są o ektoinę, kwas hialuronowy czy dekspantenol. Ich zadaniem jest zapewnienie dodatkowego nawilżenia śluzówki nosa, zapewnienie jej szybszej regeneracji i tym samum usprawnienie funkcjonowania dróg oddechowych.
Dość często można spotkać się z informacją o możliwości płukania zatok 3% wodą utlenioną, ze względu na jej działanie przeciwbakteryjne. Nie jest to jednak dobry wybór środka do płukania zatok ze względu na dość duże ryzyko podrażnienia błony śluzowej nosa. O wiele lepsze i bezpieczniejsze będzie stosowanie zwykłej soli fizjologicznej lub soli morskiej.
CO ZAWIERA ZESTAW DO PŁUKANIA ZATOK?
W aptekach dostępne są gotowe zestawy do płukania zatok. W skład takiego zestawu wchodzi:
butelka – dostępna w dwóch rozmiarach w zależności czy ma być przeznaczona dla dziecka czy dla osoby dorosłej. Powinna posiadać miarkę umożliwiająca sporządzenie roztworu o pożądanym stężeniu (izotoniczny lub hipertoniczny). Zaleca się, aby jedna butelka używana była przez jedną osobę, żeby nie dochodziło do infekowania innych użytkowników.
saszetka z proszkiem – podstawowym składnikiem jest chlorek sodu (NaCl), który może być wzbogacony o dodatkowe substancje wykazujące właściwości nawilżające lub pielęgnacyjne.
Jeśli podczas płukania zatok, butelka nie uległa uszkodzeniu, po zużyciu wszystkich saszetek
z proszkiem wystarczy dokupić zestaw uzupełniający, składający się tylko z saszetek bez butelki.
JAK BEZPIECZNIE WYKONAĆ PŁUKANIE ZATOK W DOMU?
Płukanie zatok można samodzielnie wykonać w warunkach domowych. Nie jest to skomplikowany zabieg wymagający szczególnych umiejętności, ale żeby był on w pełni bezpieczny należy pamiętać o kilku kwestiach:
- temperatura wody wykorzystywanej do płukania zatok powinna być jak najbardziej zbliżona do temperatury ciała,
- butelka z zestawu do płukania zatok ze względów higienicznych powinna być używana tylko i wyłącznie przez jedną osobę,
- przed wykonaniem płukania należy upewnić się czy butelka nie jest uszkodzona,
- płukania zatok nie powinno wykonywać się bezpośrednio przed snem oraz należy unikać wychodzenia z domu bezpośrednio po wykonanym zabiegu – zwłaszcza przy niskich temperaturach powietrza,
- po każdym zabiegu zalecane jest dokładne umycie i osuszenie butelki,
- przed wykonaniem płukania zatok należy dokładnie wydmuchać zalegającą w nosie wydzielinę.
Podczas płukania zatok może się zdarzyć, że będzie odczuwalny ból o niewielkim nasileniu, szczypanie i pieczenie w nosie, podrażnienie lub uczucie pełności w uszach.
JAK CZĘSTO PŁUKAĆ ZATOKI?
Płukanie zatok w celach higienicznych można przeprowadzać 2-3 razy w tygodniu, zaś w przypadku choroby czy alergii, zabieg zaleca się wykonywać 1-2 razy w ciągu dnia.
PRZECIWWSKAZANIA DO PŁUKANIA ZATOK
Płukanie zatok uważane jest za bezpieczną metodę oczyszczania nosa i zatok, lecz pomimo tego, istnieje kilka przypadków kiedy nie powinno się przeprowadzać tego zabiegu. Zaliczamy do nich:
- krwawienie z nosa,
- uszkodzoną śluzówkę, z ranami lub strupami,
- zapalenie ucha środkowego,
- świeżo przeprowadzoną operacje zatok lub jamy nosowej,
- całkowicie niedrożne jamy nosowe,
- urazy twarzoczaszki.
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości co do możliwości przeprowadzenia zabiegu w warunkach domowych należy zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty.
